Z pewnością niejednokrotnie przygotowując projekt graficzny, musiałeś określić, w jakim formacie kartki ma zostać wydrukowany. Jeśli spotkałeś się z tym pytaniem po raz pierwszy, przyda Ci się kilka informacji na temat tego, jakie wymiary może mieć papier i co kryje się za literkami A, B, C i DL. Oto krótka ściąga określająca poszczególne rozmiary arkuszy oraz różnice poszczególnych formatów.

Format A

Zacznijmy od tego, że formaty papieru podlegają normom krajowym i międzynarodowym. W Polsce podobnie jak prawie na całym świecie obowiązuje ISO 216. Rozmiary arkuszy określane są w milimetrach.

Do najbardziej popularnego formatu zaliczany jest ten o oznaczeniu A4. Spotykasz się z nim na co dzień, np. pisząc i drukując pisma w biurze. Jest typową kartką z bloku rysunkowego lub ksero. Ma ona 210 mm x 297 mm.

Aby uzyskać inne wymiary, wystarczy ją np. złożyć na mniejsze części lub dołożyć do siebie podobne arkusze. Jak to wygląda w praktyce? Jeśli np.:

• kartkę A4 złożysz na pół, to uzyskasz formatA5,
• gdy położysz obok siebie dwa arkusze A4 wzdłuż dłuższego boku, otrzymasz A3,
• osiem kartek A4 pozwoli Ci uzyskać wielkość A1.

Z kolei do ulotek reklamowych najczęściej stosuje się rozmiar A6. Nie jest on duży, ale umożliwia skuteczną promocję firmy. Materiał graficzny w takiej formie może być także broszurą informacyjną, kartą rabatową czy bonem. Zastosowanie jednego formatu A6 umożliwia wykorzystanie go do różnych celów, w tym jako skuteczne narzędzie marketingowe.

Natomiast na arkuszach A3 zazwyczaj drukuje się plakaty.

Największym podstawowym formatem jest A0 i wynosi 841 × 1189 mm. Stworzyć go można z szesnastu kartek z bloku.

W drukarniach powstają jeszcze większe arkusze, jeśli jest takie zapotrzebowanie ze strony klienta.

A tak prezentują się poszczególne symbole formatów i wymiary arkuszy:

• A0 – 841 × 1189 mm,
• A1 – 594 × 841 mm,
• A2 – 420 × 594 mm,
• A3 – 297 × 420 mm,
• A4 – 210 × 297 mm,
• A5 – 148 × 210 mm,
• A6 – 105 × 148 mm,
• A7 – 74 × 105 mm,
• A8 – 52 × 74 mm,
• A9 – 37 × 52 mm,
• A10 – 26 × 37 mm.

Format B

Zgodnie z powyższą normą ISO, poza podstawowym formatem A, są jeszcze tzw. pomocnicze, czyli B i C. Pierwszy z nich, w czasach ręcznego kreślenia był używany głównie jako arkusz z zapasem na notatki, zapiski, próbki. Po zakończeniu danej pracy ten margines był odcinany do formatu A.

Dziś najczęściej z tą wielkością kartki masz do czynienia, kupując np. książkowy kalendarz czy terminarz w formacie B5. A tak wygląda tabela z konkretnymi wymiarami:

• B0 – 1000 × 1414 mm,
• B1 – 707 × 1000 mm,
• B2 – 500 × 707 mm,
• B3 – 353 × 500 mm,
• B4 – 250 × 353 mm,
• B5 – 176 × 250 mm,
• B6 – 125 × 176 mm,
• B7 – 88 × 125 mm,
• B8 – 62 × 88 mm,
• B9 – 44 × 62 mm,
• B10 – 31 × 44 mm.

Format C

To format najczęściej używany do kopert. Wybierając ją, wiesz, jakiej wielkości arkusz papieru A pomieści. Dla przykładu:

• w kopertę C4 schowasz arkusz A4 bez składania,
• do koperty C5 zapakujesz format A5 (czyli złożony na pół A4),
• w kopertę C6 włożysz podwójnie złożony na pół arkusz A4 (czyli A6).

A to wykaz konkretnych wymiarów:

• C0 – 917 × 1297 mm,
• C1 – 648 × 917 mm,
• C2 – 458 × 648 mm,
• C3 – 324 × 458 mm,
• C4 – 229 × 324 mm,
• C5 – 162 × 229 mm,
• C6 – 114 × 162 mm,
• C7 – 81 × 114 mm,
• C8 – 57 × 81 mm,
• C9 – 40 × 57 mm,
• C10 – 28 × 40 mm.

Format DL

To szczególny wariant rozmiaru arkusza papieru. Format DL wykorzystywany jest zazwyczaj do „zadań specjalnych”, czyli tworzenia np. ekskluzywnych projektów zaproszeń, zachwycających nie tylko jakością powierzchni, ale także formatem. Jakie ma wymiary? Odpowiada 1/3 strony A4 złożonej wzdłuż krótszego boku. Ma więc 99 × 210 mm. Najczęściej stosowany jest do projektów biznesowych lub okolicznościowych kartek. Ponadto spotkać się z nim można w przypadku folderów reklamowych lub ulotek. Z kolei koperta DL ma wymiary 110 × 220 mm.

Już wiesz, jakie są formaty i rozmiary papieru. Pamiętaj jednak, że ich wybór do projektu graficznego to jedno. Przy jego tworzeniu powinieneś jeszcze uwzględnić specjalne marginesy do odcięcia przez maszyny introligatorskie, czyli tzw. spady!

Przygotowałeś projekt do drukarni, wysyłasz plik i wtedy pada enigmatyczne: a gdzie są zaznaczone spady? Nie martw się – nie jesteś zapewne ani pierwszym, ani ostatnim klientem, który nie zna odpowiedzi na to pytanie! To, co się mieści pod tym pojęciem i dlaczego jest tak ważne z punktu widzenia drukarskiego? Dowiesz się z pozostałej części artykułu!

Linie cięcia - marginesy bezpieczeństwa

Tłumacząc, czym są spady, najprościej można określić je jako zadrukowany obszar arkusza, odcinany w procesie wykończenia wydrukowanych materiałów w introligatorni. Najczęściej jest on wąskim paskiem. Niepotrzebny fragment dokumentu obcinany jest po specjalnie zaznaczonych liniach cięcia. Są one niezwykle ważne, aby przygotowana ulotka, plakat czy inny materiał nie zostały zbyt mocno przycięte.

Szczególnie jest to istotne w projektach, w których nie ma białego tła, tylko jest ono kolorowe lub stanowią je elementy grafiki. Jeśli margines bezpieczeństwa nie jest zaznaczony, wówczas łatwo jest źle odciąć niepotrzebne brzegi kartki papieru. W ten sposób można zepsuć ostateczny efekt. Dlatego właśnie zrodziła się konieczność zastosowania spadu drukarskiego.

Niestety urządzenia introligatorskie – gilotyny i krajarki nie są zbyt dokładne. Poza tym zazwyczaj wydrukowanych materiałów nie obrabia się pojedynczo. Z reguły cięte są z tzw. stosu. Wówczas siłą rzeczy między poszczególnymi arkuszami występują mikroprzesunięcia. Dlatego linie cięcia umieszcza się w odległości co najmniej 2 mm od brzegów drukowanego dokumentu. Ile ona ostatecznie będzie wynosić, zależy od specyfikacji podawanej przez poszczególne drukarnie. Z kolei po liniach cięcia obcina się spady. W efekcie uzyskujesz gotowy materiał w formacie netto.

Gdy natomiast wszystkie ważne elementy, jakie zawiera dokument, znajdują się poza tzw. obszarem bezpiecznym, to wówczas dochodzi do ich całkowitego lub częściowego usunięcia. Stąd tak istotne znaczenie ma właśnie wytyczanie marginesu.

Jak prawidłowo przygotować materiał ze spadami do druku?

Mimo iż spady stosowane w druku są niezwykle ważne w pracy drukarskiej, to jednak sporo zleceniodawców je pomija. Ten element można zaplanować już na etapie projektowania danego dokumentu. Jeśli nie zostanie uwzględniony, uniemożliwi poprawny wydruk i zazwyczaj pliki bez niego są odrzucane do korekty. Bezpieczny margines warto więc dodać do projektu. Wtedy będziesz miał pewność, że logo Twojej firmy lub inne elementy graficzne nie zostaną nieestetyczne przycięte.

W jaki sposób powinien być przygotowany dokument, aby można było precyzyjnie odciąć od niego zbędne krawędzie:

• pole bezpieczne – to miejsce zawierające wszystkie elementy graficzne i teksty, które mają się znaleźć na wydrukowanym materiale, nie mogą wykraczać poza to pole,
• margines bezpieczeństwa – wskazuje, jakie elementy znajdujące się na tym polu można obciąć,
• spad drukarski – obszar, który odcina się w trakcie obróbki introligatorskiej. Stanowi on granicę dla elementów, które dochodzą do krawędzi gotowego projektu. Na spadzie muszą znaleźć się np. podlewki.

Możesz także uwzględnić w projekcie znaczniki cięcia, ale nie jest to konieczne.

Przygotowanie dokumentu w wersji pożądanej przez drukarnię nie jest już dzisiaj tak skomplikowane. W wielu programach graficznych istnieje bowiem możliwość automatycznego wygenerowania spadów do druku w opracowywanym materiale reklamowym. Warto wyszukać taką funkcję.

Spady w druku – właściwie zabezpieczony projekt graficzny

Materiały reklamowe można więc uchronić przed nieprawidłowym przycięciem. Spady drukarskie z jednej strony ułatwiają prace drukarzom, a z drugiej – gwarantują zleceniodawcom, że ostateczny wydruk będzie dobrze wykonany, czyli odpowiednio docięty. Dzięki liniom cięcia ulotki, plakaty, wizytówki, foldery inne materiały reklamowe są właściwie zabezpieczone i przygotowane do procesu finalnej obróbki.

Jeśli nie jesteś pewien, czy w odpowiedni sposób przygotowałeś dokument do druku, zawsze możesz nas o to zapytać!